Postępowanie spadkowe

Postępowanie spadkowe w sądzie czy u notariusza?

Zgodnie z przepisami postępowanie spadkowe w Polsce można przeprowadzić u notariusza lub w sądzie, oba tryby mają taką samą doniosłość prawną. Stwierdzenie nabycia spadku u notariusza pozwala jednak zainteresowanym dokonać formalności szybciej niż w sądzie.

Postępowanie spadkowe w sądzie kończy się wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, natomiast notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który zarejestrowany przez notariusza w Rejestrze Spadkowym, prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną, ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

W przypadku postępowania spadkowego u notariusza nie obowiązuje żadna właściwość miejscowa, tzn. notariusz w Opolu może poświadczyć nabycie spadku po zmarłym mieszkającym w innym mieście. To wygodne rozwiązanie pozwala spadkobiercom na przeprowadzenie formalności w dogodnej dla siebie lokalizacji.

Kiedy przeprowadza się postępowanie spadkowe?

Stwierdzenie nabycia spadku będzie konieczne zawsze, gdy chcemy przed kimś wykazać nabycie określonego majątku po spadkodawcy, np. ujawnić spadkobiercę w księdze wieczystej, przerejestrować samochód po zmarłym, zamknąć konto bankowe spadkodawcy, sprzedać nieruchomość ze spadku, itd.

Jakie dokumenty są potrzebne do postępowania spadkowego u notariusza?

Aby notariusz mógł sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia, należy przedłożyć odpowiednie odpisy aktów stanu cywilnego, których wykaz w zależności od konkretnej sytuacji należy ustalić podczas kontaktu z kancelarią. Dodatkowo notariusz poprosi o okazanie ostatniego dowodu osobistego spadkodawcy lub zaświadczenia potwierdzającego numer PESEL zmarłego, a także testamentu, o ile został sporządzony.

Jak przebiega czynność poświadczenia dziedziczenia u notariusza?

Warunkiem stwierdzenia nabycia spadku u notariusza jest zgodny udział w spotkaniu wszystkich osób zainteresowanych tj. osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.

Przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób zainteresowanych. Taki protokół zawiera zapewnienia spadkowe m.in.: zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu; oświadczenia o znanych testamentach spadkodawcy lub braku takich testamentów; oświadczenia, że w odniesieniu do spadku nie zostało uprzednio wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ani nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia, itd.

Jeżeli spadkodawca pozostawił testament przed sporządzeniem protokołu dziedziczenia notariusz sporządzi protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu.

Po spisaniu protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, czyli dokument potwierdzający prawo do spadku, z jego treści wynika kto i w jakim udziale nabył spadek po zmarłym. Sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia notariusz musi zarejestrować w Rejestrze Spadkowym prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną w systemie informatycznym.

Zgłoszenie nabytego spadku w urzędzie skarbowym jest obligatoryjne, niezależnie czy nabycie spadku stwierdził notariusz czy sąd. W przypadku dziedziczenia w kręgu najbliższej rodziny występuje zwolnienie z podatku od spadków i darowizn.

Gdzie zapłacić podatek od spadków i darowizn?

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.

Właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach podatku od spadków i darowizn ustala się w sprawach dziedziczenia:

• jeżeli przedmiotem nabycia jest nieruchomość, użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, a nieruchomości są położone w terytorialnym zasięgu działania jednego naczelnika urzędu skarbowego - według miejsca położenia nieruchomości
• jeżeli przedmiotem nabycia jest nieruchomość i jednocześnie inne prawa majątkowe lub rzeczy ruchome, a nieruchomości są położone w terytorialnym zasięgu działania jednego naczelnika urzędu skarbowego - według miejsca położenia nieruchomości
• w przypadkach innych niż wymienione powyżej według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy

To oznacza, że jeżeli w skład spadku, który nabyłeś wchodzi nieruchomość położona w Opolu to zgłoszenia spadku dokonujesz w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w Opolu.

W przypadku dziedziczenia po najbliższych członkach rodziny zgłoszenia nabytego spadku w urzędzie skarbowym dokonujesz przez wypełnienie formularza SD-Z2. Można go wypełnić elektronicznie na Portalu Podatkowym lub w wersji papierowej i wysłać lub złożyć osobiście w urzędzie skarbowym.